อักษรศัพท์พินิจฉัย เป็นงานเขียนต่อเนื่องจาก ศัพท์สรรพรรณนา และ ภาษาสรรวรรณศัพท์ ของผู้ช่วยศาสตราจารย์ปรัชญา ปานเกตุ ผู้ใช้ภาษาไทยดีเด่น พุทธศักราช ๒๕๖๕ ซึ่งเก็บรวบรวมคำที่ใช้ในสังคมไทยจากแหล่งที่มาต่างๆ ทั้งเอกสารและจากคำสนทนาบอกเล่า มาวินิจฉัยไตร่ตรองวิเคราะห์ คำในหนังสือเล่มนี้ไม่ซ้ำกับในสองเรื่องที่ผ่านมา
ผู้เขียนเลือกคำที่ใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวันมาอธิบาย โดยบอกความหมายของคำหลักและโยงไปถึงลูกคำ มีตัวอย่างการใช้คำนั้นในวรรณกรรม เทียบกับในภาษาไทยถิ่นต่างๆ และภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ไท เช่น ไทใหญ่ รวมทั้งภาษาร่วมรากต้นทาง เช่น ภาษาจีน เป็นต้น กลวิธีที่เป็นลักษณะเฉพาะตัวของผู้เขียนคือการปิดท้ายศัพท์ซึ่งนำมาจากเหตุการณ์ปัจจุบัน ทำให้การพิจารณาความหมายของศัพท์มีความทันสมัยและสนุกสนานไม่รู้เบื่อ เห็นได้ว่าคำพื้นๆ ธรรมดาสามัญมีประเด็นที่กล่าวถึงได้ทั้งในแง่ความรู้และความบันเทิงในขณะเดียวกัน