ประวัติศาสตร์การทูตยุโรป

 การจะพูดถึงการทูตแผนเก่าและการทูตแผนใหม่นั้นเป็นเสมือนการพยายามแยกแยะโดยไม่เห็นข้อแตกต่าง สิ่งที่เปลี่ยนไปนั้นแท้ที่จริงแล้วก็เป็นเพียงแค่รูปลักษณ์ภายนอก หากแต่องค์ประกอบสำคัญก็ยังคงมีอยู่เช่นเดิม ทั้งนี้เนื่องจากว่าธรรมชาติของมนุษย์นั้นไม่เคบเปลี่ยน ประการต่อมานั้น การทูตเป็นเพียงวิธีการเดียวที่จะแก้ไขข้อขัดแย้งระหว่างรัฐได้ และประการสุดท้ายวิธีการที่รัฐบาลจะสามารถนำมาใช้อย่างได้ผลสูงสุดนั้นก็คือคำพูดของชายผู้ซื่อสัตย์นั่นเอง