พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบิดาแห่งการถ่ายภาพไทย (รางวัลชมเชย หนังสือสารคดี สพฐ. ปี 56

นอกจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นพระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระปรีชาสามารถและทรงพระคุณอันประเสริฐแล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวยังมีพระคุณูปการต่อการพัฒนาการถ่ายภาพในประเทศไทยอย่างมาก ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์แรกที่มีความสนพระราชหฤทัยอย่างจริงจังในวิชาการถ่ายภาพจนเป็นที่ประจักษ์ ทรงมีพระวิริยะและทรงอุทิศเวลาในการถ่ายภาพตลอดจนล้างอัดขยายภาพด้วยพระองค์เอง ทรงศึกษาทดลอง ค้นคว้าให้ได้ภาพถ่ายที่ทรงคุณค่า ทรงเป็นเอตทัคคะทางด้านการถ่ายภาพที่มีความชำนาญ ทั้งในภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติอย่างเด่นชัด ทรงมีผลงานภาพถ่ายทั้งในประเทศขณะเสด็จประพาสต้น และในต่างประเทศเมื่อเสด็จประพาสยุโรป ครั้งที่ 2 ทรงพระราชนิพนธ์เรื่องการถ่ายรูปเมืองไทยซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับการถ่ายภาพแบบดาแกร์โรไทป์ การถ่ายภาพแบบกระจกเปียกและกระจกแห้งแล้วตีพิมพ์ในหนังสือกุมารวิทยา ใน พ.ศ.2438 ทรงพระราชวินิจฉัย ผลของการถ่ายภาพ เช่น การผิดเพี้ยนของภาพ (distortion) ตลอดจนการจดบันทึกเหตุการณ์ สถานที่ วัน เวลาที่ถ่าย อันเป็นมรดกที่ทรงคุณค่าทั้งด้านวิชาการและด้านประวัติศาสตร์ ทรงส่งเสริมการถ่ายภาพให้เป็นที่แพร่หลาย โดยการจัดประกวดภาพถ่ายใน พ.ศ. 2448 เพื่อถ่ายทอดและกระจายความรู้ด้านการถ่ายภาพไปยังต่างจังหวัดจนเกิดความเจริญก้าวหน้ามาตราบเท่าทุกวันนี้ ทรงใช้ประโยชน์จากพระบรมสาทิสลักษณ์ ในการดำเนินวิเทโศบายต่างประเทศด้านความมั่นคงของชาติอย่างดียิ่ง ในครั้งที่พระองค์เสด็จประพาสยุโรปได้ทรงฉายพระบรมรูปกับสมเด็จพระเจ้าซาร์ นิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซียซึ่งเป็นมหาอำนาจในยุโรปขณะนั้น และภาพนั้นได้เผยแพร่ลงหนังสือพิมพ์ทั่วยุโรป ทำให้มหาอำนาจทั้งหลายประจักษ์ชัดถึงความสัมพันธ์อันดีของประเทศสยามและรัสเซีย จึงไม่กล้าที่จะหักหาญกับประเทศสยามเช่นที่ทำกับประเทศอื่นๆ ในเอเชีย